Pexels
Menstruatie armoede: je ziet deze term steeds vaker in de media verschijnen de laatste tijd. In Schotland is er onlangs een wet aangenomen die stelt dat de overheid verplicht gratis maandverband en tampons moet aanbieden. Go Schotland! Maar hoe zit dat eigenlijk in Nederland? Is hier ook menstruatie armoede, wat houdt dat in en wat kunnen we hier tegen doen?
BEDROCK ging in gesprek met Maria Carmen Punzi. Zij is expert op het gebied van menstruatie armoede en menstruele gezondheid en doet op dit moment een PHD over dit onderwerp op de Rotterdam School of Management.
Wat is menstruatie armoede?
De term menstruatie armoede betekent dat iemand financieel en/of logistiek geen toegang heeft tot menstruatieproducten, veilig afsluitbare toiletten om te verschonen en bakken om gebruikte menstruatieproducten in weg te gooien.
Maar menstruatiearmoede gaat niet álleen over de bereikbaarheid van tampons en maandverband. Het gaat verder dan dat. Punzi legt uit: “Ik ben erg blij dat er meer aandacht is voor menstruatie armoede, maar het gaat om méér dan de toegankelijk voor tampons of maandverband voor mensen die minder te besteden hebben.
Menstruatie armoede is onderdeel van een groter issue: menstruele gezondheid. Het gaat over de mogelijkheid om een gezonde menstruatiecyclus te hebben. Dat betekent ook dat je menstruatiepijn niet bagatelliseert als je last hebt van zware klachten en dat je rust kunt nemen. Of dat je niet wordt gekleineerd als je met klachten gaat naar je huisarts of het aangeeft op je werk of school.
Menstruatie armoede in Nederland
Ook in Nederland bestaat helaas menstruatiearmoede. Uit onderzoek van Plan Nederland in 2019 blijkt dat 1 op de 10 vrouwen in Nederland te weinig geld heeft om menstruatieproducten te kopen. Waar armoede is, is vaak ook menstruatie armoede blijkt uit het onderzoek.
Punzi legt uit: ”Het is een lastig probleem ook qua logistiek. Ik sprak met de voedselbank in Rotterdam en zij weten niet in welk huis er menstruatieproducten nodig zijn vanwege privacy redenen. Zij weten niet welk pakket naar welke gezin gaat, dus het zit niet standaard in een voedselpakket.”
Menstruatiecyclus als taboe
Uit onderzoek van Plan Nederland blijkt dat op menstruatie armoede nog een groter taboe heerst dan armoede, omdat we weinig over onze menstruatie praten en het niet durven toe te geven dat we ongesteld zijn en menstruatieproducten nodig hebben. Hoe kan het toch dat in zo’n vrij en open land als Nederland nog steeds een taboe heerst op praten over ongesteld zijn?
Punzi prijst de Nederlandse samenleving voor de openheid om te praten over seksualiteit, maar onze nuchtere, Hollandse houding zit ons soms ook in de weg om het taboe te doorbreken. “In Nederland wordt veel gepraat over lichamen, seks en vrijheid en dat helpt, want ik denk dat het taboe minder sterk is dan op andere plekken. Maar er is een gebrek aan kennis van wat normaal is om te ervaren tijdens je menstruatie.
Er is hier denk ik meer een taboe over de menstruatiecyclus. Hier heerst de mentaliteit van: ‘Niet opvallen, we hebben het allemaal, doe niet te overdreven of emotioneel: neem een paracetamol en ga weer door: je bent een sterke, nuchtere vrouw toch? Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’
Meer kennis en begrip over je menstruatiecyclus: daar ligt nog ruimte voor verbetering bij Nederlandse vrouwen en meisjes. De menstruatiecyclus is een gezond, hormonaal proces dat invloed heeft op je lichaam en stemmingen. Nederlandse vrouwen en meisjes negeren hun cyclus het liefst zoveel mogelijk of willen liever die hormonale veranderingen helemaal niet meemaken. ”
Ook huisartsen spelen hier een grote rol in. Punzi: “Ik heb verhalen gehoord van Nederlandse en internationale vriendinnen die in Nederland wonen, die zich zorgen maken of ernstige PMS klachten of endometriose hebben en weggestuurd worden met een recept voor anticonceptie. Wat natuurlijk prima is als dat jou helpt, maar de laatste wetenschappelijke onderzoeken laten zien dat niet echt the way to go is om dat de kern van menstruele problemen te verhelpen.
Ken je eigen menstruatiecyclus
Volgens Punzi is het ook erg belangrijk om je écht eens goed te verdiepen in je eigen menstruatiecyclus. “Er zit zoveel wijsheid in de menstruatiecyclus: net als in de menstruatiecyclus geldt het voor het leven ook, dat na elke creatieve en energieke periode (je ovulatie), er een periode volgt van rust (premenstruele fase). Zeker met alle burn outs en onze consumerende levensstijl die we nu hebben, zou je menstruatiecyclus hier een hele goede antidote voor kunnen zijn, omdat het ons helpt om zelfbewuster te worden en uit de consumptie- en stresscyclus te komen.”
De cyclus als antidote tegen burn outs
Punzi legt uit: “We leven nu in een hele lineaire samenleving die steeds sneller en sneller gaat en meer wilt. De menstruatiecyclus belichaamt het feit dat er verschillende fases zijn. Je kunt hard gaan, maar daarna is er ook tijd nodig voor reflectie op wat je in die fase hiervoor hebt gedaan. Of om ruimte te maken voor stilte en nieuwe creatieve ideeën. En vooral leert het je dat je af en toe moet rusten en op een lager tempo moet leven.”
Als je je menstruatiecyclus goed kent, dan weet je dat het niet vol te houden is om de hele tijd te sprinten, het is een marathon. Punzi: “En dat kunnen we allemaal leren door onszelf beter in te lezen over wat een normale menstruatie is. Ik raad daarvoor het boek de Cyclus strategie van Maisie Hill aan.”
Samen tegen menstruatie armoede strijden
Volgens Punzi is het belangrijk om het gesprek open te breken over menstruatie en je menstruatiecyclus. “Op de universiteit van Rotterdam heb ik project opgezet, zodat er toegang is tot gratis menstruatieproducten voor het personeel en de studenten. Alleen al het gesprek daarover beginnen, heeft zo veel losgemaakt. Nu is het zo dat we structurele financiering krijgen en het menstruatieproductenkastje op regelmatige basis wordt aangevuld!”, vertelt de bevlogen onderzoekster.
Wat kunnen we verder doen om het taboe rondom menstruatie te verminderen? “Voor mij is dit absoluut onderwijs en informatie verspreiding over de menstruatiecyclus. Het zou zo erg helpen als iedereen wat meer zou lezen en weten over hoe de menstruatiecyclus werkt, wat normaal is en welke fases er zijn. Wanneer zou een huisarts je moeten doorsturen naar een gynaecoloog?
Er zijn zoveel vrouwen die (onnodig) lijden aan endometriose, PCOS, PMS, omdat de symptomen niet goed worden herkend. En dus niet alleen vrouwen en mensen die menstrueren moeten dit weten, maar ook vaders, mannen, partners en leraren,” aldus Punzi.
Wat kun jij doen tegen menstruatiearmoede?
Wat kunnen jij en ik doen tegen menstruatie armoede? Punzi haalt een paar punten aan. Vraag op openbare plekken zoals een bibliotheek, gemeentehuis, stations of buurthuis of er gratis menstruatieproducten op het toilet beschikbaar zijn of dat dat in de toekomst een mogelijkheid kan zijn.
Ook kun je doneren aan organisaties die bezig zijn met menstruatie armoede bestrijden, zoals de Bovengrondse, het Armoedefonds en Neighborhood Feminists. Tot slot kun je helpen door te praten over ongesteld zijn en je cyclus met je vriendinnen, partner, op je werk, met je kinderen of collega’s en zo helpen het taboe te doorbreken.
Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.
Waarom meer praten over onze cyclus kan helpen tegen menstruatie armoede